Турукташтыруу фонддорунда канча жашылча бар, алар кандай шартта сакталат жана эң негизгиси белорустар жазга жакын импорттук картошка менен капустаны сатып алууга аргасыз болобу? Профсоюздардын жана мамлекеттик контроль комитетинин екулдеру тийиштуу контролдукту жургузушту. Жер-жерлерде рейддерге Айыл чарба, ошондой эле монополияга каршы жөнгө салуу жана соода министрликтеринин кызматкерлери кошулду, деп билдирет 1prof.by .
Биздин журналисттер рейддердин бирине кошулуп, Логойский районуна, тагыраак айтканда Минск областтык керек-жарак коомунун белумуне барышты. Бүгүнкү күндө бул жерде 71.5 тонна картошка, 20 тонна пияз, 12 тонна сабиз, 15 тонна кызылча, 35 тонна капуста сакталып турат. Аймактык өнөр жайды өнүктүрүү агенттигинин директору Ольга Баринованын айтымында, бланкалардын көлөмү өткөн жылга салыштырмалуу 30%га өскөн.
– Биз биринчи кезекте бул продукциялардын баарын июнь айына чейин сактап калууга кызыкдарбыз – антпесе өзүбүз эле чыгашага учурайбыз, – деп белгиледи ал. – Бул үчүн жайларда керектүү температура жана нымдуулук сакталат. Пиязды сактоо үчүн климакамера менен жабдылган. Картошка сактагычта насостук желдеткич бар – сыртта плюс болсо, ичиндеги аба муздайт.
Мамлекеттик контроль комитетинин екулдеру жалпысынан сактоочу жайларды да, продукцияларды да канааттандырышты. Бирок, айрым кемчиликтер да болду. Атап айтканда, температуралык режимди мүмкүн болушунча так көзөмөлдөө үчүн электрондук термометрлерди сатып алуу сунушталды.
– Мониторинг бүткүл регион боюнча жүргүзүлөт, биз каттаган мыйзам бузуулар көп жагынан окшош. Бардык эле ишканалар продукциясын толук сынап көрүшпөйт, кызматкерлердин керектүү медициналык справкалары жок болуп калат, кээ бир жайлар жашылчаларды сактоого такыр ылайыкташкан эмес – мисалы, булар мурдагы майланган гараждар. Көпчүлүк мүчүлүштүктөр тез арада жоюлат, – деди Минск облусунун КГКнын көзөмөлдөө секторунун башчысы Яна Рогальская.
Бул жерде мамлекеттик контроль комитети кынтык издеп, жазалай турган жазалоочу орган эмес, тескерисинче, пайдалуу кеңешчи экенин баса белгилей кетүү керек. Көптөгөн чарба жетекчилери анын өкүлдөрүнө мыйзамдардын талаптарын жана продукцияны сактоо боюнча кеңештерди түшүндүргөндүгү үчүн ыраазычылык билдиришет. Анткени, жалпы максат – белорустарга өз продукциясын сезон бою жеткиликтүү баада сатып алуу мүмкүнчүлүгүн кепилдөө.
Айтмакчы, бул маселе профсоюздар үчүн жаңылык эмес. Республикалык профсоюздук борбор өткөн жылдарда рынокто ата мекендик жашылча-жемиш азыктарынын тартыштыгы көйгөйүнө бир нече жолу көңүл бурган. Профсоюздук баалардын мониторингинин жыйынтыгы көрсөткөндөй, көбүнчө кыш-жаз мезгилдеринде дүкөндөрдүн текчелеринде салттуу белорус жашылчалары – капуста, кызылча, пияз керектүү өлчөмдө жок болуп келген. Алардын ордун баасы кыйла жогору болгон импорттуктар ээледи. Ал эми мындай продуктылар өлкөдө ички керектөө үчүн керектүүдөн алда канча көп өстүрүлгөнүнө карабастан.
Буга байланыштуу профсоюздар турукташтыруу фонддорунун ишин жакшыртуу боюнча сунуш киргизишти. Натыйжада 2022-жылдын октябрында өкмөттүн №658 «Товарларды турукташтыруу фонддору жөнүндө» токтому кабыл алынган. Бул документте бир катар жацылыктар камтылган, аларда башка нерселер менен катар профсоюздардын сунуштары да чагылдырылган. Мына ошентип, жашылчаларды сезон аралыкта сактоого жооптуу уюмдар, продукцияны сатуу учун зарыл келемдер, аны соода уюмдарына тапшыруунун графиктери так аныкталган. Мындан тышкары, продукцияны сактоочу жана аны рынокто сатуучу уюмдардын ортосундагы келишимдерге так талаптар коюлган.
– Мониторинг учурунда биз жашылча-жемиштерди сактоо шартын эле эмес, бул жарлыктын иш жүзүндө кандай иштеп жатканын да карап жатабыз. Анткени, жаңы эрежелер тараптардын ар бирин өзүнө белгилүү бир милдеттенмелерди алууга милдеттендирет: кээ бирлери – жогорку сапаттагы продукцияларды берүү, башкалары – график боюнча жана алдын ала белгиленген баада алуу. Натыйжада керектөөчүлөр ата мекендик жашылчаларды кыш-жаз бою адилет баада сатып ала алышат, дыйкандар өз эмгегинин натыйжасын чет өлкөгө сатууга аракет кылышпайт, – дейт Минск областтык профсоюздар ассоциациясынын төрагасынын орун басары Дмитрий Бочков.
Бул жа-цылыктын маанисин дыйкан-дардын ездеру ырастап жатышат. Алардын бири «Агролайн плюс» совхозунун башчысы Виталий Секержицкий.
– Биздин кампа 10 миң тонна продукцияга ылайыкталган – бул жерде картошка, сабиз, кызылча, капуста, чамгыр төшөлгөн. Виталур, Нейборс, Евроторг сыяктуу бир катар Минск тармактары менен келишим туздук жана аларды сезон бою продукция менен камсыз кылууга даярбыз. Мындай келишимдер продукцияны сатуунун кепилдиги жана анын жоголбой тургандыгына биздин ишенимибиз.
Булак: https://zhodinonews.by